‘Krijg ik nog een echo om de groei van de baby te bepalen?’ of ‘Mijn zus kreeg in haar zwangerschap een groeiecho, wanneer krijg ik die?’ Deze vragen worden ons regelmatig gesteld tijdens spreekuur. Dat snappen we goed want steeds meer zorgverleners in Nederland bieden standaard een groeiecho aan en in andere landen is het zelfs heel normaal om elke controle een echo te maken. Maar hoe komt het dat er zoveel verschillen zijn in het aanbieden van deze groeiecho?
Wanneer er een geboortekaartje op de deurmat valt ben ik altijd even benieuwd naar het gewicht van de baby. Is het een gemiddelde, kleine of grote baby? Het verschil is eigenlijk heel groot. Soms zien we een kindje van 3 kilo (oftewel 6 pond) en soms een kindje van 4 kilo (oftwel 8 pond). Het gemiddeld geboortegewicht van een Nederlands kindje tijdens de uitgerekende datum ligt rond de 3,5 kilo.
Wat is een ‘normaal’ geboortegewicht?
In de praktijk zijn 4.4% van alle kinderen die geboren worden te klein (kleiner dan percentiel 5), dit noemen we dysmaturiteit. Als kinderen te zwaar zijn (groter dan percentiel 97.5 noemen we dit macrosomie, dit komt in Nederland bij ongeveer 2% van de kinderen voor. Wel is het belangrijk om erbij te zeggen dat deze waarden gelden voor vrouwen met een Europese etniciteit. Voor vrouwen met een andere etniciteit gelden andere curves en dus ook andere percentages. Je kan je misschien wel voorstellen dat een kindje van bijvoorbeeld Aziatische afkomst vaak wat kleiner is dat een Europese afkomst dus het is goed om te weten dat deze waarden gelden voor Europese afkomsten.
Zoals je ziet zijn dit maar kleine percentages en heeft 94% van de kinderen een ‘normaal’ gewicht. Toch is het ontzettend belangrijk om de 6.4% van de kinderen met een afwijkend geboortegewicht al wel voor de geboorte te ontdekken. Dit met het oog op de eventuele risico’s die hieraan gebonden kunnen zijn.
Hoe bepalen we de groei van een baby in de zwangerschap?
Er zijn drie manieren waarop de de groei van de baby in de gaten kunnen houden tijdens de zwangerschap. Tijdens elke controle op spreekuur doen we uitwendig onderzoek. Het grote voordeel van het uitwendig onderzoek is dat het makkelijk uitvoerbaar is, op elk moment en elke plaats kan met dit middel groei beoordeeld worden. Hierbij beoordelen we de groei van de baarmoeder. Dit doen we door de hoogte van je baarmoeder te beoordelen ten opzichte van je navel en je borstbeen. Uit onderzoek weten we ongeveer hoe hoog je baarmoeder ‘hoort’ te staan bij welk zwangerschapstermijn. Het nadeel van deze methode dat er in de bouw van een vrouw grote verschillen zijn en dit heeft dus invloed op de meting. Een andere manier is het meten van de lengte van de bovenkant van je baarmoeder vanaf het schaambot. Dit zijn twee methoden die de groei van de baarmoeder bepaalt maar niet specifiek de groei van de baby meten. Het nadeel van deze methoden zijn dat iedereen net op een andere manier meet. Hierdoor kan het, als veel verschillende verloskundigen uitwendig onderzoek doen tijdens je zwangerschap, de metingen verschillen.
Een andere manier om de groei te meten is door middel van echoscopie. Deze methoden wordt in sommige praktijken dus standaard uitgevoerd en bij andere praktijken alleen maar op indicatie. Tijdens een groeiecho beoordelen we dus wel specifiek de groei van de baby. Dit wordt gedaan door de hoofdomtrek, buikomtrek en het bovenbeenbot op te meten. Deze metingen bij elkaar kunnen een schatting van het gewicht geven. Op dit moment wordt een groeiecho niet standaard vergoed door de zorgverzekeraars maar alleen op indicatie. Mocht deze echo zonder indicatie uitgevoerd worden, krijgt je verloskundig zorgverlener hier geen vergoeding voor.
Waarom wordt de groeiecho niet standaard aangeboden?
De meningen zijn hierover in Nederland, maar ook in de rest van de wereld heel erg verdeeld. Dat is dus ook zijn dat je in je omgeving veel verschillende verhalen hoort. Om de bovenstaande vraag te kunnen beantwoorden moeten we eerst dieper in op de betrouwbaarheid van een echo.
Op dit moment weten we dat een groeiecho bij een baby met gewicht <2500 gram betrouwbaarder is dan op basis van uitwendig onderzoek maar ook nog steeds een grote foutmarge heeft. Bij een baby met een gewicht >2500 gram hebben het uitwendig onderzoek en de groeiecho een vergelijkbare betrouwbaarheid. Ook blijkt het maken van twee groeiecho’s betrouwbaarder te zijn dan één omdat je hiermee de groei kan vervolgen en er geen sprake is van een momentopname.
Onderzoeken naar de voor en nadelen van standaard groeiecho’s
Er loopt op dit moment een groot Nederlands onderzoek naar het uitvoeren van twee standaard groeiecho’s in de zwangerschap. In 2015 is er een wereldwijd grootschalig onderzoek uitgebracht waarin bleek dat één standaard groeiecho niet zorgde voor betere gezondheidsuitkomsten van de baby. Wel is er uit verschillende onderzoeken gebleken dat er meer interventies plaatsvinden als er een standaard groeiecho gedaan wordt. Dit gezien er onterecht gedacht kan worden dat een baby te groot of te klein is en hierdoor bijvoorbeeld de bevalling wordt ingeleid (met alle risico’s die daaraan kunnen kleven). Dit zijn ook de redenen dat de standaard groeiecho nog niet vergoed wordt door de zorgverzekeraar. De zorgverleners die dit dus wel doen, krijgen hier niet voor betaald.
Deze nadelen zijn dus bewezen bij het uitvoeren van één standaard groeiecho maar er zijn nog geen voor of nadelen bewezen van het standaard uitvoeren van twee groeiecho’s. Een betrouwbaar en duidelijk antwoord geven op de vraag waar we deze blog mee begonnen, is dus helaas nog niet mogelijk en verklaart dus waarom er zoveel onduidelijkheden zijn.